Spójrz na swoje dziecko. W jaki sposób myśli? Czy wierzy we wszystko co mu się powie i pokaże, czy raczej zadaje pytania i stara się ustalić “własną prawdę”? Jest podatne na sugestie innych czy nie?
 
Amerykańska organizacja non-profit, działająca pod nazwą “Fundacja na rzecz samodzielnego myślenia”, wyróżnia trzy typy myślenia u dzieci w wieku wczesnoszkolnym:

• Naiwna Nancy w ogóle nie przejmuje się kwestiami związanymi z samodzielnym myśleniem, bo przecież robią to za nią jej rodzice. Wierzy w większość rzeczy zobaczonych w telewizji, nie zadaje pytań i podąża za rówieśnikami.

 

• Samolubny Sam myśli sporo, ponieważ dzięki temu dostaje to, czego chce. Wierzy we wszystko, co jest mu potrzebne do osiągnięcia celu, bez względu na to, czy krzywdzi tym innych. Zastanawia się nad tym w jaki sposób zmusić innych do robienia tego, czego chce. Sam zręcznie manipuluje zarówno dziećmi, jak i dorosłymi.

 

• Postępujący fair Frank myśli, ponieważ to pomaga i uczy. Wie, że nie zawsze można wierzyć w to, co mówią inni ludzie lub co pokazuje telewizja. Myśli o innych ludziach tak jak o sobie. Chce zrozumieć punkt widzenia innych.

Czym jest samodzielne myślenie?

 
To tak naprawdę zbiór różnych umiejętności, które pomagają nam uczyć się podejmować decyzje. To zdolność do analizowania informacji i określenia, czy jest ona dobra czy zła, przydatna lub nie. Myśleć krytycznie o problemie to także być otwartym na różne rozwiązania i na ich poszukiwanie. W miarę rozwoju dziecka, takie umiejętności pozwalają mu myśleć, oceniać i podejmować decyzje niezależnie od rodziców.

Nauka “niezgadzania się” z rodzicem to jedno z największych wyzwań rodzicielskich. Jest ono tym trudniejsze, gdy my sami nie posiadamy umiejętności wyrażania sprzeciwu. Jeśli jesteś świadom, że również dla Ciebie jest to sporym wyzwaniem, sprawdź 10-dniowy kurs Life Architect “Trening asertywności”, dzięki któremu nauczysz się mówić „nie” i swobodnie komunikować to, co jest zgodne z Tobą. Dzieci uczą się poprzez obserwacje, a więc w wychowaniu samodzielnie myślącego człowieka niezbędnym jest, abyś Ty również posiadał umiejętności, które się do tego przyczyniają.

Badania pokazują, że dzieci, które są proszone o to by wyjaśnić jak rozwiązały dany problem a nie tylko podać rozwiązanie lepiej się uczą. Niestety, w szkole zbyt często pokazuje się dzieciom co mają myśleć, zamiast tego jak mają myśleć. Podobnie jak w domach, gdzie robią to rodzice. Ale nawet jeśli chcesz, by dziecko zachowywało się w określony sposób, to zrobi to chętniej, jeżeli będzie w stanie przeanalizować samodzielnie dlaczego określone zachowania są bardziej preferowane od innych.

Jednak by być w tym dobre, dzieci muszą wierzyć, że to dobra zabawa i chcieć się w nią bawić.
   

Jak uczyć dziecko samodzielnego myślenia?

1. Obserwujcie i wyciągajcie wnioski.

Nawet małe dziecko na podstawie swoich obserwacji jest w stanie ukształtować pewne opinie. Nie tamuj jego pytań, jednak gdy pyta Cię “jak? czemu? po co?” odpowiadaj “a jak Ci się wydaje?”

2. Porównujcie.

Zauważanie różnic i podobieństw wykształca umiejętności analityczne i uczy kategoryzowania informacji. Zacznij od rzeczy prostych, jak choćby porównanie jabłka i pomarańczy, a następnie przechodź do bardziej skomplikowanych obiektów czy nawet historii.

3. Używaj historii bez zakończenia.

Opowiadając/czytając dziecku np. bajkę pomijaj zakończenie i pytaj go: “Jak myślisz, co było potem?” Uczy to umiejętności syntezy informacji i uruchamia kreatywność.

4. Używaj metody Sokratesa.

Sokrates znany był z uczenia krytycznego myślenia poprzez kwestionowanie. Dzieci są w tym naturalnie dobre, ale odwróć trochę kartę, niejako “zmuszając” je do tego, by chciało bronić swojej opinii.

5. Stwórz mu możliwości uczenia się w grupie.

Umiejętność krytycznego myślenia niezwykle rozwija dzielenie się opiniami z innymi – przez to też dzieci uczą się od siebie nawzajem. To także wstęp do umiejętności debatowania i respektowania cudzego zdania.

Ucząc dziecko krytycznego myślenia dajesz mu przepustkę do jednej z najwspanialszych rzeczy, jaką jest świadomość. Dzieci stają się wówczas bardziej kreatywne, niezależne, lepiej radzą sobie z trudnościami, są elastyczne – i te wszystkie cechy wnoszą w dorosłe życie. Dlatego stwórz swojemu dziecku takie możliwości. Im szybciej zaczniesz, tym większe prawdopodobieństwo, że wychowasz człowieka odpowiedzialnego i samodzielnego – a to przymioty, których dziś często brak.